دارایی مشهود در گذشته بیشتر مورد توجه مسئولین و مدیران جهت پیشرفت و ترقی و سود آورى بود و داشتن منابع فیزیکی چالش اصلی مدیران وقت بود و تلاش می نمودند تحت هر شرایط امکانات ، وسایل ، تجهیزات ، ماشین آلات و ساختمان خود را مجهز نمایند و بر این اعتقاد داشتند هر سازمانی داراى سرمایه فیزیکی بالا باشد توانمندى آن در صحنه رقابت بیشتر می باشد در تمام سنجش هاى عملکرد سازمانی شاخص فیزیکی را ملاک قرار می دادند.
داشتن سرمایه هاى ملموس در قرن حاضر لازم است ولی شرط کافی نیست چون عصر حاضر، عصر دانایی است و بر اینکه سازمانها و شرکت ها بتوانند پا بر جا بمانند و حرفی براى گفتن در عرصه رقابت داشته باشند حتماً باید حوزه هاى کارى خودشان را به دارایی ناملموسی از جمله : خلاقیت ، نو آورى ، مدیریت دانش ، آموزش ، یادگیرى ، مهارتها و استعداد و سرمایه فکرى اطلاعاتی و سازمانی تجهیز نمایند. گزارشات و مشاهدات گوناگون نشان داده است که ارزش اقتصادى دارایی نامشهود خیلی بیشتر از مشهود بوده ، دارایی مشهود روز به روز در یک سازمان در حال مستعمل شدن می باشد ولی سرمایه هاى نا مشهود در حال رشد و تعالی می باشد. مهمترین دلیل براى اندازه گیرى داراییهاى نامشهود این است که اگر سازمانی بتواند سرمایه هاى انسانی مانند مهارت و دانش کارکنان خود را با سرمایه هاى اطلاعاتی مانند سیستم اطلاعاتی ، مدیریت منابع انسانی و سرمایه هاى سازمانی مانند کار تیمی و فرهنگ سازمانی همسو کند، موفق به خلق یک مزیت رقابتی قوى خواهد شد که به راحتی توسط رقبا قابل کپی بردارى نیست. این داراییها داراى ماهیت غیر عینی(غیر قابل مشاهده) و غیر پولی هستند. واحدهاى تجارى معمولاً منابعی را صرف تحصیل، توسعه، نگهدارى و بهبود داراییهاى نامشهود از قبیل دانش فنی یا علمی، طراحی و اجراى سیستمهاى جدید، حق امتیاز و علائم تجارى میکنند. نمونههاى رایج از سرفصلهاى کلی فوق، نرمافزار رایانهاى، حق اختراع، حق تألیف، حق تکثیر یا نمایش فیلمهاى سینمایی و ویدیویی، سرقفلی محل کسب (حقکسب یا پیشه یا تجارت) و حق استفاده از خدمات عمومی، حق امتیاز تولید یا خدمات است. داراییهاى نامشهود با تکیه بر ماهیت غیرعینی و غیرپولی آن تعریف میشود. بدین ترتیب اقلامی از قبیل حسابهاى دریافتنی به دلیل داشتن ماهیت پولی در زمره این داراییها قرار نمیگیرد. برخی داراییهاى نامشهود ممکن است بر روى یا در درون یک عنصر عینی از قبیل لوحهاى فشرده (در مورد نرم افزار رایانهاى)، مدارک قانونی (در مورد حق اختراع یا پروانه رسمی) یا فیلم باشد. در چنین شرایطی طبقهبندى قلم مزبور به عنوان دارایی ثابت مشهود یا دارایی نامشهود مستلزم قضاوت در باره این امر است که کدام عنصر مهمتر است. مثلاً نرم افزار رایانهاى مربوط به راه اندازى ماشین آلات، عملاً بخشی از ماشین آلات است و بنابراین در سرفصل دارایی هاى ثابت مشهود طبقه بندى می شود.
موارد زیر به عنوان دارایی نامشهود شناسایی می شوند:
یک قلم هنگامی به عنوان دارایی نامشهود شناسایی میشود که :
الف) با تعریف دارایی هاى نامشهود مطابقت داشته باشد.
ب) معیارهاى شناخت مندرج در بندهاى زیر احراز شده باشد:
نکته : دارایی هاى نامشهود عموماً کاربرد جایگزین ندارند و نمی توان آنها را به اجزاى کوچکتر براى فروش تقسیم کرد. افزون بر این، اثبات چگونگی انتظار دستیابی به جریان ورودى منافع اقتصادى به درون واحد تجارى از محل دارایی نامشهود نیز مشکل است و به همین دلیل هم هست که در اکثر شرکت ها، شناسایی و ثبت دارایی هاى نامشهود امرى دشوار براى حسابداران است.
در برخی موارد، شواهد عینی مرتبط با منافع اقتصادى آتی منتسب به یک دارایی نامشهود را می توان از طریق بررسی بازار کسب کرد. بنابراین عمده ترین بخش مربوط به دارایی هاى نامشهود، ١- شناسایی آنها و ٢- تعیین ارزش براى آنهاست.
آنچه براى یک حسابدار حرفه اى شدن اهمیت دارد، استفاده از مبانی بدیهی اى است که در دانشگاه ها تدریس می گردد و او باید به صورتی عینی، از مشاهده علامت هاى خاص هر مفهوم، آنرا شناسایی و ثبت نماید.
به عنوان مثال یک حسابدار حرفه اى کسی است که پس از آشنایی با مفهوم دارایی هاى نامشهود، وجود آنها را در پروسه واحدهاى تجارى نادیده نگرفته و با تیز هوشی خاص، مفاهیم یادگرفته را در شغل خود بکار بندد تا واحد تجارى مانند بسیارى از شرکتهایی که در این زمینه دچار مشکلات مالی و مالیاتی می گردند، دچار معضل نشود.
نکته: جریان منافع اقتصادى آتی ناشی از یک دارایی نامشهود ممکن است شامل درآمد عملیاتی حاصل از فروش کالا یا خدمات، صرفهجویی در هزینه ها یا سایر منافعی باشد که از کاربرد دارایی توسط واحد تجارى عاید می شود.
براى مثال، بکارگیرى دانش فنی جدید در فرایند تولید ممکن است به جاى افزایش درآمد عملیاتی آتی، هزینه هاى تولید را کاهش دهد. به عنوان مثال هایی از منافعی که دارایی نامشهود به شرکت وارد می نماید، حق نشر، حق اختراع و قراردادهاى تجارى و… است که در زمان داشتن این دارایی ها، شرکت در آینده از آنها استفاده می نماید تا براى خود محصولی تولید نماید (فیلم، اختراع جدید و یا موسیقی و…) و از آن درآمد کسب نماید.
نکته: توانایی استفاده از دارایی نامشهود، مستلزم داشتن کنترل بر آن دارایی است. یک واحد تجارى هنگامی بر دارایی کنترل دارد که هم قدرت کسب منافع اقتصادى آتی ناشی از آن را داشته باشد و هم بتواند از دسترسی دیگران به آن منافع جلوگیرى کند.
توان کنترل منافع اقتصادى آتی یک دارایی نامشهود معمولاً از حق قانونی که منحصرا مربوط به اوست، مانند حق تکثیر و حق تألیف ناشی می شود.
لیکن وجود چنین حقی، شرط لازم براى کنترل نیست چرا که واحد تجارى ممکن است از راه هاى دیگر، از جمله موظف کردن کارکنان به حفظ اطلاعات محرمانه، بر منافع اقتصادى آن دارایی کنترل داشته باشد.
در استاندارد شماره 17 حسابدارى، موارد مربوط به دارایی هاى ثابت نامشهود بیان شده است.
دارایی نامشهود به هنگام شناخت اولیه باید به بهاى تمام شده اندازهگیرى شود. اگر دارایی نامشهود به طور جداگانه تحصیل شود، مابهازاى آن معمولاً مشخص است و در نتیجه میتوان بهاى تمام شده را بهگونهاى اتکاپذیر اندازهگیرى کرد(مثلا در زمانی که دارایی نامشهود در ازاى یک دارایی غیر نقدى و یا حساب هاى دریافتنی تحصیل می شود).
بهاى تمام شده یک دارایی نامشهود متشکل از بهاى خرید (شامل عوارض و مالیات غیر قابل استرداد خرید) و هرگونه هزینه هاى مرتبط مستقیمی است که براى آماده سازى دارایی جهت استفاده مورد نظر تحمل میشود.
براى محاسبه بهاى خرید، تخفیفات تجارى کسر میشود. هزینه هاى مستقیم، بهعنوان مثال، شامل حقالزحمههاى خدمات حقوقی و مخارج آزمایش کارکرد صحیح دارایی است(به عنوان مثال قبل از ثبت حق اختراع ، آزمایشاتی در جهت درستی کارکرد ان صورت می گیرد).
در صورت خرید دارایی با شرایط اعتبارى(نسیه)، بهاى تمام شده معادل بهاى نقدى است مابه التفاوت بهاى نقدى با مجموع پرداختها به عنوان هزینه سود تضمین شده(مانند هزینه هاى بهره ناشی از یک وام که براى خرید یک دارایی نامشهود گرفته می شود)، در دورههاى استفاده از اعتبار و به عنوان هزینه بهره شناسایی میشود؛ مگر اینکه به موجب استاندارد حسابدارى شماره 13 با عنوان حسابدارى مخارج تأمین مالی به حساب خود دارایی منظور گردد.
به عبارتی دیگر، در صورتیکه براى خرید یک دارایی، هزینه هاى بهره ناشی از اخذ وام به وجود بیاید و بتوان مطمین بود که اگر مسئله خرید این دارایی نباشد وام مربوطه گرفته نمی شد، هزینه هاى بهره این وام که دقیقا مرتبط با خرید این دارایی است به بهاى دارایی اضافه می شود؛ و در غیر اینصورت به بهاى تمام شده اضافه نشده و باید به عنوان هزین ه هاى دوره ثبت گردد.
موارد زیر نمونه هایی از هزینه هایی است که در بهاى تمام شده دارایی نامشهود منظور نمی شود:
الف) هزینه هاى معرفی یک محصول یا خدمت جدید مانند هزینه هاى تبلیغات
ب) هزینه هاى انجام فعالیت تجارى در یکمحل جدید یا با یک گروه جدید از مشتریان مانند هزینه هاى آموزش کارکنان، و
ج) هزینه هاى ادارى، عمومی و فروش که به صورت مستقیم، به آماده سازى این دارایی براى استفاده کمک نمی کند).
نکته: شناسایی هزینه هایی که به حساب دارایی منظور می شوند یا منظور نمی شوند، بجز داشتن اطلاعات منظور شده در استاندارد، به میزان زیادى به قضاوت شخصی و درک و برداشت صحیح از استاندارد نیز مرتبط می باشد.
شناسایی هزینه ها در مبلغ دفترى یک دارایی نامشهود، هنگامی که دارایی آماده بهره بردارى است، متوقف می شود.
نکته : برخی عملیات در ارتباط با یک دارایی نامشهود انجام می شود ولی براى آماده سازى آن جهت استفاده مورد نظر، ضرورى نیست. اینگونه عملیات متفرقه ممکن است در طول فعالیتهاى ایجاد دارایی یا قبل از آن انجام شود. درآمدها و هزینه هاى چنین عملیاتی در سود و زیان دوره وقوع شناسایی می شود و به بهاى تمام شده دارایی اضافه نمی گردد.
در صورتی که یک دارایی نامشهود در ترکیب تجارى تحصیل گردد، براساس استاندارد حسابدارى شماره 19 با عنوان ترکیبهاى تجارى (ترکیب دو شرکت با یکدیگر)، بهاى تمام شده آن دارایی نامشهود، برابر با ارزش منصفانه آن در تاریخ تحصیل می باشد (در زمان ترکیب واحدهاى تجارى با یکدیگر سرقفلی نیز ایجاد می گردد. منظور از این دارایی نامشهود، دارایی نامشهود دیگرى بجز سرقفلی است).
براساس این استاندارد و استاندارد حسابدارى شماره 19 با عنوان ترکیبهاى تجارى، واحد تحصیل کننده (واحدى که واحد دیگر را خریدارى می نماید)، در تاریخ تحصیل، حتی اگر واحد تحصیل شده، قبل از ترکیب تجارى، دارایی ا ر شناسایی نکرده باشد، دارایی نامشهود واحد تحصیل شده را در صورتی جدا از سرقفلی شناسایی میکند که ارزش منصفانه خود آن دارایی را بتوان به گونهاى اتکاپذیر و جداى از سقفلی اندازهگیرى کرد.
به عنوان مثال واحد تحصیل کننده، یک پروژه تحقیق و توسعه در جریان را در صورتی به عنوان یک دارایی نامشهود جدا از سرقفلی شناسایی می کند که آن پروژه تعریف دارایی نامشهود را احراز کند و ارزش منصفانه آن را بتوان به گونه اى اتکاپذیر اندازه گیرى کرد.
پروژه تحقیق و توسعه در جریان واحد تحصیل شده، در صورتی تعریف دارایی نامشهود را احراز میکند که با تعریف دارایی انطباق داشته باشد و قابل تشخیص باشد یعنی جداشدنی یا از حقوق قراردادى یا سایر حقوق قانونی ناشی شده باشد.
دوره آموزشی پیشنهادی
در این دوره شما با مفاهیم اولیه و روند عملی کار حسابداری آشنا خواهید شد، مفاهیمی چون پروسه شناسایی و ثبت رویدادهای مالی، شناسایی ماهیت حسابها، روش ثبت رویدادهای مذکور در دفاتر روزنامه و کل و تهیه ترازنامه آزمایشی، را خواهید آموخت. (این دوره شامل 3 ساعت آموزش ویدئویی و کاملا رایگان است)
نظر و یا هر سؤالی در خصوص مقاله” دارایی‌های ثابت نامشهود چیست و روش شناسایی و اندازه‌گیری آن چگونه است؟ “ دارید مطرح کنید تا پاسخ دهیم
امتیاز شما به این محتوا
Loading...آکادمی رشد مالی با هدف آموزش مباحث تخصصی حسابداری و مالیات در کنار به روزترین دوره های آموزشی، در کمترین زمان مهارت‌های مالی و مالیاتی مخاطبان خود را ارتقا می‌بخشد.
ورود | ثبت‌نام
