جلسه اول دوره صفر تا صد مالیات (پایه و شاخه‌های مالیات در ایران)

اقتصادشناسان بر این عقیده اند که معقول‌ترین و مناسب‌ترین نوع درآمد دولت، مالیات است و افزون بر این، مهم ترین ابزار برای اعمال سیاست های مالی به‌شمار می‌آید. همچنین، به عنوان مهم ترین بازار برای انتقال در‌آمد از گروهی از جامعه (بیشتر، گروه پردرآمد) به گروه دیگر جامعه (بیشتر، گروه کم در‌آمد) مورد استفاده قرار می‌گیرد. از این رو، مالیات را مؤثرترین ابزار اقتصادی دولت می‌دانند.

از سوی دیگر، در کشورهایی مانند کشور ما که برای تامین هزینه‌های دولت، بیشتر به درآمدهای فروش منابع طبیعی تکیه دارند یا به طور کلی، تک محصولی هستند، توجه بیشتر به نقش مالیات‌ها در بودجه دولت و انجام اقداماتی به منظور افزایش سهم این نوع درآمدها در کل درآمدهای دولت، ضرورت دارد. زیرا بیشتر این کشورها، از یک سو، با محدودیت ظرفیت منابع طبیعی، و از سوی دیگر، به دلیل های گوناگون، از قبیل ابداع روش های جدید تولید و دست یابی به جانشین‌های مناسب، با نوسان تقاضا و قیمت در بازار جهانی رو به رو هستند.

از این رو، نمی‌توانند مدت درازی به درآمدهای فروش ثروت جامعه اتکا نمایند و باید هر چه سریعتر درصدد تغییر ترکیب درآمدهای خود برآیند. چنین کشورهایی، بهتر است در کنار برنامه ریزی‌های مناسب برای افزایش توان تولید جامعه، در راه اتکای بیشتر به مالیات ها، که در واقع سهمی است که جامعه بابت انجام وظایف خویش به دولت می پردازد، گامهای سنجیده تری بردارند.

بعید است که در وضعیت کنونی، درآمدهای مالیاتی ما (ایران) بتواند جانشین درآمدهای نفتی بشود. مگر اینکه با بررسی های مستمر، منظم، گسترده و همه جانبه، نارسایی های نظام مالیاتی را از میان برداشت. این کار، همچنین برای بالا بردن درجه اثرگذاری سیاست های مالی و باز توزیع درآمد به کمک ابزارهای مالیاتی، سودمند خواهد بود. گام نهادن در این راه نیازمند انجام مجموعه ای از بررسی‌ها و پژوهش‌های علمی و کاربردی است. هر نظام مالیاتی، از پایه ها و نرخهای مالیاتی و قانون های اجرایی آن، که معافیت‌ها را نیز در بردارد، تشکیل می گردد.