جلسه دوم دوره صفر تا صد مالیات (تعاریف موسسات دولتی و غیر دولتی)

ماده ۳- مؤسسه یا نهاد عمومی غیردولتی: واحد سازمانی مشخصی است که دارای استقلال حقوقی است و با تصویب مجلس شورای اسلامی ایجاد شده یا می‌شود و بیش از پنجاه درصد (۵۰) بودجه سالانه آن از محل منابع غیردولتی تأمین گردد و عهده‌دار وظایف و خدماتی است که جنبه عمومی دارد.

ماده ۴- شرکت دولتی: بنگاه اقتصادی است که به موجب قانون برای انجام قسمتی از تصدی‌های دولت به موجب سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم (۴۴) قانون اساسی، ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری جزء وظایف دولت محسوب می‌گردد، ایجاد و بیش از پنجاه درصد (۵۰) سرمایه و سهام آن متعلق به دولت می باشد. هر شرکت تجاری که از طریق سرمایه‌گذاری وزارتخانه‌ها، مؤسسات دولتی و شرکتهای دولتی منفردأ یا مشترکا ایجاد شده مادام که بیش از پنجاه درصد (۵۰ درصد) سهام آنها منفردا یا مشترکا متعلق به واحدهای سازمانی فوق الذکر باشد شرکت دولتی است.
تبصره ۱- تشکیل شرکتهای دولتی تحت هریک از عناوین فوق الذکر صرفا با تصویب مجلس شورای اسلامی مجاز است، همچنین تبدیل شرکت هایی که سهام شرکتهای دولتی در آنها کمتر از پنجاه درصد (۵۰) است با افزایش سرمایه به شرکت دولتی ممنوع است.
تبصره ۲- شرکت هایی که به حکم قانون یا دادگاه صالح، ملی و یا مصادره شده و شرکت دولتی شناخته شده یا می‌شوند، شرکت دولتی تلقی می‌گردند.
تبصره 3- احکام «شرکتهای دولتی» که در این قانون ذکر شده بر کلیه شرکتهایی که شمول قوانین و مقررات عمومی بر آنها مستلزم ذکر یا تصریح نام است نیز اعمال خواهد شد.
ماده ۵- دستگاه اجرائی: کلیه وزارتخانه ها، مؤسسات دولتی، مؤسسات یا نهادهای عمومی غیردولتی، شرکتهای دولتی و کلیه دستگاه‌هایی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر و یا تصریح نام است از قبیل شرکت ملی نفت ایران، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، بانک مرکزی، بانکها و بیمه های دولتی، دستگاه اجرائی نامیده می‌شوند.

سازمانهای دولتی غیرانتفاعی به دو دسته زیر تقسیم می‌شوند
الف – وزارتخانه‌ها
ب- مؤسسات دولتی

در مواد (۲) و (۳) قانون محاسبات عمومی کشور به ترتیب برای هر یک از سازمانهای دولتی غیرانتفاعی فوق تعریف مشخصی ارائه شده است: «وزارتخانه واحد سازمانی مشخصی است که به موجب قانون به این عنوان شناخته شده و یا بشود».
با توجه به تعریف قانونی فوق، وزارتخانه یک واحد سازمانی یا تشکیلات مشخصی است که باید به موجب قانون تأسیس شود و در قانون تشکیل آن عنوان وزارتخانه ذکر شود.

مؤسسه دولتی در ماده (3) قانون محاسبات عمومی کشور به شرح زیر تعریف شده است:
«مؤسسه دولتی واحد سازمانی مشخصی است که به موجب قانون ایجاد و زیر نظر یکی از قوای سه گانه اداره می شود و عنوان وزارتخانه ندارد».
تبصره- نهاد ریاست جمهوری که زیر نظر ریاست جمهوری اداره می گردد، از این نظر مؤسسه دولتی شناخته می‌شود.

با تجزیه و تحلیل مفاد ماده (۳) قانون محاسبات عمومی کشور و تبصره آن، یک مؤسسه دولتی باید مجموع مشخصات زیر را داشته باشد
۱– سازمان مشخصی باشد.
۲ -به موجب قانون ایجاد شده باشد.
۳ -زیر نظر یکی از قوای مجریه، مققنه یا قضاییه باشد.
۴ – عنوان وزارتخانه نداشته باشد.
بنابراین فقدان هر یک از مشخصات فوق موجب می شود تعریف قانونی مؤسسه نقض شود و شخصیت حقوقی آن تغییر نماید.