جلسه سوم دوره صفر تا مالیات (اشخاص مشمول و غیرمشمول مالیات)

اشخاص مشمول مالیات در ایران:

به استناد ماده یک قانون مالیاتهای مستقیم اشخاص زیر مشمول پرداخت مالیات می باشند
۱- کلیه مالکین اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی نسبت به اموال یا املاک خود واقع در ایران طبق مقررات باب دوم.
۲- هر شخص حقیقی ایرانی مقیم ایران نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران یا خارج از ایران تحصیل می نماید.
۳- هر شخص حقیقی ایرانی مقیم خارج از ایران نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران تحصیل می کند.
۴- هر شخص حقوقی ایرانی نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران یا خارج از ایران تحصیل می کند.
۵- هر شخص غیر ایرانی (اعم از حقیقی یا حقوقی) نسبت به درآمدهایی که در ایران تحصیل می‌نماید و همچنین نسبت به درآمدهایی که بابت واگذاری امتیازات با سایر حقوق خود و با دادن تعلیمات و کمک‌های فنی و یا واگذاری فیلم‌های سینمایی (که به عنوان بها یاحق نمایش یا هر عنوان دیگر عاید آنها می‌گردد) از ایران تحصیل می کند.

نکات یادگیری
۱- بر اساس بند یک فوق، کلیه مالکین در ایران (اشخاص حقیقی و حقوقی) فارغ از این که ایرانی یا خارجی باشند، مشمول پرداخت مالیات خواهند بود. بدیهی است نقطه اصابت مالیات درآمد حاصل از بهره‌برداری از املاک فوق (اجاره) و یا درآمد حاصل از واگذاری و فروش آنها می‌باشد. بدین معنی که صرف تعلق املاک و یا دارایی موجب تعلق مالیات و مالکین در زمان تحقق درآمد ناشی از کاربرد املاک و بادارایی‌های مذکور مشمول مالیات خواهند شد.
۲- هر شخص حقیقی ایرانی مقیم خارج از ایران یعنی اشخاص حقیقی ایرانی که در کشورهای خارج از ایران ساکن و مقیم شده اما ممکن است درآمدهایی در ایران داشته باشند که مصادیق این گونه درآمدهای حاصل از فروش یا اجاره املاک واقع در ایران، درآمد یا سود حاصل از انواع سرمایه گذاری‌های واقع در ایران.
٣- هر شخص حقوقی ایرانی (شرکت‌هایی که در ایران به ثبت رسیده باشند) نسبت به کلیه درآمدهای خود چه در ایران و چه خارج از ایران مشمول پرداخت مالیات خواهند بود. به طور مثال ممکن است یک شرکت ایرانی هم در ایران دارای درآمد باشد و هم از فعالیت در خارج از ایران دارای درآمد باشد. نظیر برخی شرکت‌های پیمانکاری که هم در داخل کشور و هم در کشورهای خارج از ایران فعالیت اقتصادی دارند. باید توضیح داد معافیت‌های درآمدهای خارج از ایران در کشور مبدأ، باعث معافیت این گونه درآمدها از مالیات‌های در ایران نمی‌باشد. به طور مثال فعالیت های اقتصادی در کشور امارات متحده عربی معاف از مالیات می باشد لذا چنانچه یک شرکت ایرانی دارای فعالیت اقتصادی در دوبی باشد علی رغم معافیت سود حاصل از این فعالیت‌ها در دوبی، این سود انتقالی به ایران که در صورتهای مالی نمایش داده می‌شود مشمول مالیات خواهد بود و ارتباطی به معافیت آن در دوبی ندارد. مگر در ارتباط با کشورهایی که دارای موافقت‌نامه اجتناب از مالیات مضاعف با ایران باشند.
۴- کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی غیر ایرانی نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران تحصیل می‌کنند و همچنین درآمدهایی که بابت واگذاری امتیازات با سایر حقوق خود و یا دادن تعلیمات و کمکهای فنی و یا واگذاری فیلم‌های سینمایی از ایران تحصیل و یا دادن تعلیمات و کمک‌های فنی و یا واگذاری فیلم‌های سینمایی از ایران تحصیل می‌کنند مشمول مالیات هستند. متن بند فوق صراحت دارد که درآمدهای اشخاص حقیقی و حقوقی غیر ایرانی از ایران صرفا شامل موارد احصاء شده فوق بوده و شامل سایر موارد نمی‌گردد.
۵- در رابطه با اشخاص حقیقی مقیم ایران باید در یافتن مفهوم مقیم به ماده (۱۸۰) ق.م.م مراجعه کرد. ماده مذکور اشعار می‌دارد:
ماده (۱۸۰) ق.م.م : هر شخص حقیقی ایرانی که با ارائه گواهی نمایندگی های مالی یا سیاسی دولت جمهوری اسلامی ایران در خارج ثابت کند که از درآمد یک سال مالیاتی خود در یکی از کشورهای خارج به عنوان مقیم مالیات پرداخته است از لحاظ مالیاتی در آن سال مقیم خارج از کشور شناخته خواهد شد مگر در یکی از موارد زیر:
۱- در سال مالیاتی مزبور در ایران دارای شغلی بوده باشد.
۲- در سال مالیاتی مزبور لااقل شش ماه متوالیا یا متناوبا در ایران سکونت داشته باشد.
٣- توقف در خارج از کشور به منظور انجام مأموریت یا معالجه یا امثال آن بوده باشد.
تبصره- اشخاص حقیقی یا حقوقی ایرانی مقیم ایران در صورتی که درآمدی از خارج کشور تحصیل نموده و مالیات آن را به دولت محل تحصیل درآمد پرداخته باشند و درآمد مذکور را در اظهارنامه یا ترازنامه و حساب سود و زیان خود حسب مورد طبق مقررات این قانون اعلام نمایند مالیات پرداختی آنها در خارج از کشور و یا آن مقدار مالیاتی که به درآمد تحصیل شده در خارج کشور با تناسب به کل درآمد مشمول مالیات آنان تعلق می گیرد، هر کدام کمتر باشد از مالیات بر درآمد آنها قابل کسر خواهد بود.

تفسیر ماده فوق مبتنی بر آن است که چنانچه شخص حقیقی ایرانی (دارنده گذرنامه ایرانی) مقیم (ساکن ایران نباشد و مقیم خارج از ایران باشد مشمول بند فوق نخواهد شد. مگر آن که در ایران دارای فعالیت شغلی و یا از ایران دارای درآمد خاص باشد. مصادیق درآمد از ایران یعنی درآمد اجاره املاک و مصادیق درآمد از خارج از ایران، درآمد حاصل از سرمایه گذاری‌های اشخاص ایرانی مقیم ایران (حقیقی – حقوقی) که از خارج ایران نیز تحصیل می‌کنند نظیر درآمدهای حاصل از سرمایه‌گذاری در خارج از ایران، درآمد حاصل از اجاره املاک خارج از ایران، درآمد حاصل از فروش املاک و دارایی از خارج ایران.